Braća Aleksandar Rosenfeld, Ignjat i Marton su rođena u Janoshalmi https://www.janoshalma.hu/, a po doseljenju u Suboticu prvo osnivaju trgovačku radnju gvožđem – Braća Rosenfeld. To će biti osnova od koje će nastati i firma Barzel. vidi. IAS, F:Zap. 47.11. st. 139.
- Aleksandar Rosenfeld je dobio državljanstvo optiranjem: F:47. I 341/1922 Predmet sa predlogom gradskih vlasti Ministarstvu unutrašnjih dela da se uvaži molba Aleksandra Rozenfelda (r. 1893. Janošhalma), trgovca i njegove supruge Jelisavete r. Berger, te kćerke Ane, za sticanje državljanstva Kraljevine SHS, optiranjem za tu državu. Izveštaj da je Ministarstvo uvažilo opciju molitelja. L:4
- Ignjat Rosenfeld (Janoshalma 1903.- 1944?)
- Rosenfeld Márton (23.10.1894. Jánoshalma – ) otac Bernát, majka Sára Stein
- Rosenfeld Armin ( ?)
“BARZEL,TRGOVINA GVOŽĐEM I PROMETNO D.D.”
“Ovo društvo je osnovano 25.11.1921. godine na gl. skupštini za konstituisanje. Istom prilikom prihvaćena su i osnovna pravila po kojima je sedište društva grad Subotica. Svrha poduzeća je:
1) kupovanje i preprodaja železne robe, ekonomskih strojeva i sastavnih delova kao i ostalih artikala koji spadaju u krug trgovine gvožđem.
2) posredovanje kod sklapanje trgovačkih posla
3) osnivanje trgovačkih i drugih poduzeća odnosno tvrtki i sudelovanje kod osnivanja i poslovanja istih.”[1]
Glavnica je bila podeljena u 2 000 deonica pojedinačne vrednosti 100 kruna. Osnivači su bili: “Eskontna banka za Vojvodinu d.d.”, koju je zastupao Julije Vojnić, sa 200 deonica i sa 100 deonica lično, “Trgovačko prometno d.d.”, koje zastupa Franjo Levi ( i on je bio akcionar “Eskontne banke za Vojvodinu d.d.”) sa 200 deonica i 100 lično, Konrad Rudolf (i on je imao akcije “Eskontne banke za Vojvodinu d.d.”) sa 100 deonica, Sima Milodanović posednik sa 100, Aleksandar Rosenfeld “gvožđar” sa 500, Dušan Stojković “kućevlasnik” sa 100, Jakov Berger vlasnik mlina sa 500, Rokuš Maričić bankarski činovnik sa 100 deonica. Ime firme je bilo “Trgovina gvožđem i prometno d.d.” Skupština deoničara je 1922. godine donela odluku da se naziv dopunu sa imenom “Barzel” (Barcel); ali tu izmenu “Ministarstvo trgovine i industrije”, 1923. godine nije odobrilo. Mada se interno koristio naziv “Barzel”, zvanično registrovano ime je do 1930. godine ostalo samo “Trgovina gvožđem i prometno d.d.”.[2]
Adresa firme je bila Jelačičeva (danas Matka Vukovića) ulica 2.[3] Osnivački kapital je već 1921. godine izražen u domaćoj valutu – 500 000 dinara, 2 000 komada deonica po 250 dinara. U 1936. godini on se duplira, povećava na 1 000 000 dinara izdavanjem novih 2 000 deonica.
Prokuristi firme su bila dva brata Rosenfeld, Armin i Ignjat.[4]
Pored ostalih artikala u prodaji je imala i proizvode tada najpoznatijeg proizvođača vinogradarskih prskalica, francuskog preduzeća “Vermorel”, koje je zastupala u zemlji. Godišnje su prodavali 3-4 000 takvih prskalica.[5]
O uspešnom poslovanju govori i to što je društvo delilo dividende, 1933. godine u iznosu od 3% na deonicu, 1934. – 5%, 1935. – 6%. U 1940. godini nabavljala je robu i od “Kranjske industrijske družbe” livnice iz Jesenica. Tada je prodavala 1 kg eksera za 8, “paljene” žice za 7,6 a pocinkovane za 9,3 dinara po kilogramu.[6]
Nakon rata i prelaska firme u državnu svojinu, ulazi u sastav preduzeća “Gvožđar”.
[1]IAS, F:86. Registar CT VIII/171
[2]U molbi Ministarstvu, 1923. godine, Uprava firme piše: “Pošto je upotreba reči “Barzel” koja na jevrejskom jeziku označava gvožđe, sa trgovačkog stanovišta vrlo značajna po nas, to nam je čast zamoliti da se naziv našeg društva na to ime preregistruje” Ali stigao je negativan odgovor i do daljeg, odnosno 1930. godine, taj se naziv nije smeo upotrebljavati.
[3]Kuća procenjena na 900 000 dinara bila je 1937. godine opterećena kreditom od 500 000 dinara. IAS, F:43. ?
[4]IAS,F:235.34.274/1933
[5]IAS,F:235.33.678/1931
[6]AV, F:126, VIII 36033/1940
subotickaistorija 